Η συμπτωματολογία της είναι τόσο ποικιλόμορφη που θα μπορούσαμε να την παρουσιάσουμε ως την «ασθένεια με τα 1000 πρόσωπα». Παρόλο, που από νωρίς έγινε σαφής η επιρροή της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας στον ψυχισμό μας, τώρα πρόσφατα αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε με σαφήνεια τις αλλαγές που επιφέρει στον συναισθηματικό μας κόσμο.

Ακόμη κι έτσι, αυτές οι συναισθηματικές αλλαγές μερικές φορές παραβλέπονται, δεν αναγνωρίζονται ή αποπέμπονται σαν μία κατανοητή αντίδραση στην όλη κατάσταση. Είναι πολύ σημαντικό όμως, αν παρατηρήσουμε αλλαγές να τις κατανοήσουμε και να ζητήσουμε βοήθεια για να τις ξεπεράσουμε, έχοντας υπόψη ότι μπορεί να επιβαρύνουν την καθημερινότητα μας ακόμη πιο πολύ.

Οι αιτίες αυτών των συναισθηματικών αλλαγών χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
  • Στους παράγοντες που οφείλονται από την ίδια την Σκλήρυνση Κατά Πλάκας
  • Και στους παράγοντες που δεν προέρχονται από την ασθένεια.
Οι παράγοντες που επηρεάζονται από την Σκλήρυνση Κατά Πλάκας είναι:

Η ψυχολογική αντίδραση, καθώς όταν έχουμε διαγνωσθεί με Σκλήρυνση πρέπει να προσαρμοστούμε σ’ όλες αυτές τις αλλαγές που θα επιφέρει στον τρόπο της ζωής μας. Μία σειρά από συναισθήματα μπορεί να ξεπροβάλλουν, όπως θλίψη, άγχος, ενοχή, φόβο και θυμό. Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος αντίδρασης και φυσικά ο τρόπος αντιμετώπισης είναι διαφορετικός από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ο τρόπος που θα αντιδράσεις έχει να κάνει με το πώς επηρεάζεσαι από την ασθένεια σου, τα συμπτώματα που αντιμετωπίζεις και πως διαχειρίζεσαι γενικά τα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζεις στην ζωή σου.

Και η βλάβη των νεύρων. Ο εγκέφαλος ελέγχει τις συνειδητές και τις ασυνείδητες κινήσεις με το να στέλνει μηνύματα σ’ όλο το σώμα. Διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου ελέγχουν διαφορετικές κινήσεις, έτσι ο μετωπιαίος λοβός είναι υπεύθυνος για τα συναισθήματα και για τον τρόπο που τα εκφράζουμε. Μία βλάβη σ’ αυτό το σημείο μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που αισθάνεσαι και αντιδράς σε σημείο που να μην έχει καμία σχέση με τον χαρακτήρα σου.

Οι παράγοντες που δεν οφείλονται στην Σκλήρυνση Κατά Πλάκας είναι:
  • Οι προσωπικές διαφορές του καθενός
  • Κάποια προβλήματα υγείας που δεν σχετίζονται με την Σκλήρυνση
  • Η κοινωνικό-οικονομική κατάσταση του ατόμου και το περιβάλλον που ζει
  • Καθώς και οι παρενέργειες ορισμένων φαρμάκων που μπορεί να εμφανίσει ο οργανισμός μας.
Ας δούμε τώρα, ποιες είναι αυτές οι συναισθηματικές αλλαγές που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας άνθρωπος.

Α. ΘΛΙΨΗ

Η ζωή με την Σκλήρυνση σημαίνει την βίωση κάποιον ελλείψεων, όπως το να μη οδηγούμε, να μην μπορούμε να συμμετέχουμε σ’ όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις κτλ. Η διαδικασία της θλίψης περιλαμβάνει, τον φόβο, την άρνηση, ακολουθούμενα από τον θυμό και την απογοήτευση μέχρι την παραδοχή και προσαρμογή στα νέα δεδομένα.

Εδώ θα πρέπει να γίνει μία παρένθεση, και να πω ότι όλοι δεν βιώνουν με την ίδια σειρά τα στάδια αυτά και ότι είναι μία φυσιολογική αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού σε καινούργια δεδομένα.

ΣΟΚ
Τα νέα της διάγνωσης κατακλύζουν το άτομο που ίσως μέχρι εκείνη τη στιγμή να μην έχει έρθει σε επαφή με το συναισθηματικό του κόσμο και τη σημασία της διάγνωσης αυτής για τον ίδιο.

ΑΡΝΗΣΗ και ΦΟΒΟ
Η άρνηση μας προστατεύει από την οδυνηρή πραγματικότητα. Είναι ένας μηχανισμός άμυνας που μας επιτρέπει να μειώσουμε τον έντονο πόνο που νιώθουμε και να έχουμε ένα προσωρινό μέρος ασφαλείας από την καθημερινότητα και τις αλλαγές που συνεπάγονται σ’ αυτή.

ΘΥΜΟΣ και ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ
Η συνειδητοποίηση της περιορισμένης ικανότητας δραστηριοτήτων προκαλεί θυμό και απογοήτευση.

ΑΠΟΔΟΧΗ και ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ
Στην αρχή ίσως είναι δύσκολο να συνηθίσουν την καινούργια κατάσταση, αφού η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας είναι απρόβλεπτη και μπορεί να εξελιχθεί οποιαδήποτε στιγμή. Με τον καιρό όμως μαθαίνεις να ζεις με τα συμπτώματα και τις αλλαγές που έχουν επιφέρει.

Β. ΕΝΟΧΗ

Πολλές φορές δημιουργούνται συναισθήματα ενοχής, επειδή το άτομο νιώθει ότι απογοήτευσε την οικογένεια του. Και, θεωρεί, ότι πλέον θα είναι βάρος στον/στην σύζυγο και τα παιδιά, αφού θα τροποποιηθεί η ζωή τους και θα μειωθεί το εισόδημα τους.

Γ. ΑΓΧΟΣ

Το να αντιμετωπίζεις μία χρόνια πάθηση, είναι ένας παράγοντας που προκαλεί συνήθως αυξημένα επίπεδα άγχους, που με την σειρά του επηρεάζει την καθημερινή ρουτίνα. Εμπόδια, όπως είναι το οικονομικό, το κοινωνικό και γενικά το θέμα της υγείας είναι τομείς που δυσχαιρένουν δυστυχώς την ζωή του ατόμου που πάσχει από Σκλήρυνση.

Δ. ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τον όρο «κατάθλιψη» για να περιγράψουν το πώς νιώθουν κάποιες στιγμές στην ζωή τους. Συνήθως αυτές οι στιγμές είναι σύντομες χρονικά, αν όμως ξεπεραστεί αυτό το όριο τότε επηρεάζεται όλη η λειτουργικότητα του ατόμου.
Για να θεωρηθεί ότι κάποιος πάσχει από κατάθλιψη θα πρέπει να αντιμετωπίζει τουλάχιστον πέντε από τα παρακάτω συμπτώματα για περισσότερο από δύο εβδομάδες:
  • Καταθλιπτική διάθεση κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα, όπως φαίνεται είτε με υποκειμενική αναφορά είτε σύμφωνα με τις παρατηρήσεις άλλων.
  • Έντονη ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες κατά το μεγαλύτερο μέρος της μέρας, σχεδόν κάθε μέρα.
  • Σημαντική απώλεια βάρους όταν δεν κάνει δίαιτα ή αύξηση βάρους.
  • Αϋπνία ή υπερυπνία σχεδόν κάθε μέρα.
  • Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση σχεδόν κάθε μέρα
  • Κόπωση ή απώλεια ενέργειας σχεδόν κάθε μέρα.
  • Αισθήματα αναξιότητας ή υπερβολικής ή απρόσφορης ενοχής σχεδόν κάθε μέρα.
  • Ελαττωμένη ικανότητα του ατόμου να σκεφθεί ή να συγκεντρωθεί ή αναποφασιστικότητα κάθε μέρα.
  • Σκέψεις θανάτου, αυτοκτονικός ιδεασμός χωρίς κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο ή μια απόπειρα αυτοκτονίας ή ένα συγκεκριμένο σχέδιο για αυτοκτονία.
Ε. ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ

Ορισμένοι αναφέρουν έντονες μεταβολές της διάθεσης τους, όπου η μία συναισθηματική κατάσταση διαδέχεται την άλλη με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Από τη μία μπορεί να υπάρχει το αίσθημα του θυμού και αμέσως μετά να επικρατεί μία ευαισθησία.

ΣΤ. ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΟ ΚΛΑΜΑ Η ΓΕΛΙΟ

Είναι μια διαταραχή που επηρεάζει περίπου το 10% των ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας και χαρακτηρίζεται από περιόδους όπου το άτομο γελάει ή κλαίει ανεξέλεγκτα, χωρίς να ταιριάζει η αντίδραση στην περίσταση. Η διαταραχή αυτή πιστεύεται ότι οφείλεται σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου που δημιουργήθηκε από την Σκλήρυνση Κατά Πλάκας.

Ζ. (ΨΥΧΙΚΗ) ΕΥΦΟΡΙΑ

Χαρακτηρίζεται από επίμονη και εκτεταμένη χαρούμενη διάθεση, ειδικά σε δύσκολες καταστάσεις. Το άτομο δείχνει να μην το ενδιαφέρει η κατάσταση του ακόμη και όταν είναι σε φθίνουσα πορεία. Παρουσιάζει μία εξωπραγματική αισιοδοξία. Η ευφορία επηρεάζει περίπου το πέντε με δέκα τοις εκατό των ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, η θέση του Ψυχολόγου είναι πολύ σημαντική σ’ αυτό το κομμάτι της ζωής του ατόμου, γιατί μπορεί να προσφέρει το χώρο, τον χρόνο και τον τρόπο που θα τον βοηθήσει να αντιμετωπίσει όλο αυτό τον ψυχολογικό κυκεώνα.
Οι θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν το άτομο για να μην αισθάνεται μόνος του όταν έχει να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα δυσάρεστα συμπτώματα είναι:

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ

Επιτρέπει το άτομο να μιλήσει για όλα τα προβλήματα και τις ανησυχίες που έχει, γιατί θα παρευρίσκεται σε ένα περιβάλλον όπου υπάρχει το ιατρικό απόρρητο και θα ακουστεί χωρίς διακοπή. Η συμβουλευτική μπορεί να βοηθήσει τον καθένα να αντιληφθεί τα συναισθήματα και την συμπεριφορά του για να μπορέσει να τα διαλευκάνει και αν χρειαστεί να τα τροποποιήσει.

ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Είναι μία ακόμα θεραπεία που προσπαθεί να προσφέρει βοήθεια μέσω της συζήτησης για το πώς αισθάνεται το άτομο και τι κρύβεται πίσω από τις αντιδράσεις του. Πηγαίνει πιο βαθιά από την Συμβουλευτική γιατί εξετάζει από κοντά το παρελθόν και ειδικά την παιδική ηλικία του κάθε ανθρώπου. Η ψυχοθεραπεία όμως απαιτεί μακροχρόνια δέσμευση.

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ

Αυτή η θεραπεία στοχεύει σε συγκεκριμένους τομείς της ζωής του ατόμου που έχουν επηρεαστεί. Σε βοηθάει να ξεκαθαρίσεις καταστάσεις που μπορεί να είχες παρερμηνεύσει.

ΟΜΑΔΕΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

Οι ομάδες αυτές προσφέρουν στήριξη και την δυνατότητα να έρθεις σε επαφή με άλλα άτομα που έχουν Σκλήρυνση Κατά Πλάκας. Επιτρέπεται στο άτομο να μοιραστεί την εμπειρία, να δώσει και να λάβει στήριξη, καθώς και να μάθει. Αυτές οι ομάδες αποδεικνύονται πολύτιμες γιατί βοηθούν τα άτομα να προσαρμοστούν στην καινούργια τους ζωή και να δέχονται καθημερινή υποστήριξη.
Στην πόλη μας υπάρχει μία τέτοια ομάδα στήριξης και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ακόμη μία ομάδα υποστήριξης για τους συνοδούς και συγγενείς των ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας. Συγχρόνως υπάρχει συνεργασία με την Εταιρία της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας στην Θεσσαλονίκη.

Αν και η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας εμφανίζει ποικιλία ψυχο-συναισθηματικών αντιδράσεων, δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη προσωπικότητα (Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας). Τα άτομα, αντιμετωπίζουν μερικές ειδικές προκλήσεις αλλά προσπαθούν να κάνουν ότι καλύτερο μπορούν, με ότι έφερε στο δρόμο τους η ζωή και να βγουν δυνατοί από αυτή την εμπειρία.

(Ευχαριστούμε πολύ την κα. Χριστοφίδου Ειρήνη, Ψυχολόγο Υγείας, για τις πληροφορίες που μας έδωσε).
    
belife 04/2008