Όλοι έχουμε πάθει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή μας αυτόν τον σπασμό που μοιάζει να πηγάζει ανάμεσα στον θώρακα και στην κοιλιά και συνοδεύεται από το χαρακτηριστικό «χικ».

Ο σπασμός αυτός κάποτε εθεωρείτο ένα αντανακλαστικό που οφειλόταν σε ακούσια σύσπαση του διαφράγματος - του μεγάλου μυός που χωρίζει τον θώρακα από την κοιλιά και αποτελεί τον κύριο μυ της αναπνοής. Ωστόσο η σύγχρονη ιατρική έρευνα έχει αποκαλύψει ότι ο λόξυγγας είναι μία πολύπλοκη διαδικασία, η οποία αρχίζει με την αιφνίδια, ισχυρή σύσπαση όλων των μυών που συμμετέχουν στην αναπνοή και όχι μόνο του διαφράγματος.

Την μαζική αυτή σύσπαση ακολουθεί σχεδόν αμέσως το «κλείσιμο» της γλωττίδας, που είναι το στενότερο τμήμα του λάρυγγα και στα άκρα της έχει τις φωνητικές χορδές. Μόλις «κλείσει» η γλωττίδα και ενωθούν οι φωνητικές χορδές (συνήθως χρειάζονται 35 χιλιοστά του δευτερολέπτου για να συμβεί αυτό), δημιουργείται ο χαρακτηριστικός ήχος «χικ».

Στη συνέχεια, το άνω τμήμα του στόματος και το πίσω μέρος της γλώσσας κινούνται προς τα πάνω προκαλώντας μερικές φορές τον ήχο του ρεψίματος, ενώ έπεται νέα σύσπαση του διαφράγματος και των άλλων μυών.

Την ίδια στιγμή, η καρδιά τείνει να επιβραδύνεται, γεγονός που αποδίδεται στην διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου. Το νεύρο αυτό αρχίζει από τον εγκέφαλο, δίνει κλάδους σε όλα τα όργανα που παρεμβάλλονται ανάμεσα στον αυχένα και το παχύ έντερο (συνεπώς στην καρδιά και στο διάφραγμα) και οι λειτουργίες του είναι δαιδαλώδεις και διαπλέκονται μεταξύ τους.

Η επιστήμη δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα που ακριβώς οφείλεται αυτή η ακούσια σύσπαση των αναπνευστικών μυών που ενεργοποιεί την αλληλουχία του λόξυγγα. Αυτό που ξέρει, όμως, είναι ότι ο λόξυγγας είναι ένα αντανακλαστικό που ενεργοποιείται από ορισμένα ερεθίσματα.

Όπως αναφέρουν επιστήμονες από την Κλινική Μάγιο, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα, στους παράγοντες αυτούς συμπεριλαμβάνονται η υπερκατανάλωση φαγητού, η κατανάλωση πικάντικων φαγητών και ροφημάτων με ανθρακικό, οι αιφνίδιες αλλαγές στην θερμοκρασία του στομάχου (όπως συμβαίνει λ.χ. όταν κάποιος τρώει κάτι καυτό και το καταπίνει με παγωμένο αναψυκτικό), η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ, ο αιφνίδιος ενθουσιασμός και το συναισθηματικό στρες.

Πότε να πάτε στον γιατρό

Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων ο λόξυγγας είναι παροδικός, επαναλαμβάνεται μερικές φορές (μελέτες έχουν δείξει ότι ο μέσος αριθμός των συσπάσεων που μας συμβαίνουν είναι 63) αλλά περνάει μέσα σε λίγα λεπτά. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που είναι παρατεταμένος, με διάρκεια που υπερβαίνει τις 48 ώρες.

Αν σας συμβεί αυτό, είναι η ώρα να επισκεφθείτε έναν γιατρό, συνιστούν οι ειδικοί της Μάγιο. Το ίδιο και αν ο λόξυγγάς σας είναι τόσο έντονος, ώστε σας εμποδίζει να φάτε, να κοιμηθείτε ή να ανασάνετε.

Η σύσταση αυτή έχει ισχυρή επιστημονική βάση, διότι υπάρχουν πάνω από 100 διαφορετικά ιατρικά προβλήματα που μπορεί να προκαλέσουν επίμονο λόξυγγα, αν και στην πλειονότητά τους είναι καλοήθη. Από τα προβλήματα αυτά το πιο συχνό είναι η βλάβη ή ερεθισμός στα νεύρα του διαφράγματος, όπως είναι το πνευμονογαστρικό και το φρενικό νεύρο.

Τέτοιου είδους βλάβες και ερεθισμοί μπορεί να οφείλονται σε συνηθισμένα προβλήματα, όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, δηλαδή η μετακίνηση των οξέων του στομάχου προς τον οισοφάγο.

Άλλα ενδεικτικά προβλήματα που μπορεί να επιφέρουν επίμονο λόξυγγα είναι η λαρυγγίτιδα, η βρογχοκήλη, μια κύστη στο λαιμό, διάφορα νοσήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος (όπως το εγκεφαλικό, οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας κ.ά.), ο διαβήτης, η νεφρική ανεπάρκεια, η λήψη ορισμένων φαρμάκων (όπως αναισθητικά, στεροειδή, φάρμακα για τη νόσο του Πάρκινσον, χημειοθεραπεία, ηρεμιστικά, βαρβιτουρικά)... ο κατάλογος των πιθανών αιτιών μοιάζει ατελείωτος.

Μερικές περιπτώσεις λόξυγγα είναι εντελώς ακραίες. Το παγκόσμιο ρεκόρ για την μεγαλύτερη περίοδο λόξυγγα ανήκει σε έναν Αμερικανό που λεγόταν Τσαρλς Όσμπορν και καταγόταν από την Άιοβα. Ο άντρας αυτός άρχισε να έχει λόξυγγα το 1922 (λέγεται ότι όταν τον έπαθε προσπαθούσε να ζυγίσει ένα γουρούνι) και δεν σταμάτησε μέχρι τον Φεβρουάριο του 1990 (ουδείς γνωρίζει γιατί σταμάτησε ο λόξυγγας του έπειτα από 68 χρόνια, σχεδόν έναν χρόνο πριν πεθάνει).

Μία άλλη δραματική περίπτωση λόξυγγα, η οποία πάντως ήταν πολύ πιο βραχύβια, καταγράφηκε προ ετών σε έναν Βρετανό που λεγόταν Κρίστοφερ Σαντς. Ο Σαντς άρχισε να έχει λόξυγγα το 2006 και σταμάτησε σχεδόν τρία χρόνια αργότερα. Μερικές φορές ο λόξυγγας του ήταν τόσο δυνατός ώστε δεν μπορούσε να αναπνεύσει κανονικά και έχανε τις αισθήσεις τους. Δυσκολευόταν επίσης να κοιμηθεί εξαιτίας του, ενώ έχασε τη δουλειά του ως τραγουδιστής και μουσικός.

Το 2009 η περίπτωσή του έγινε παγκοσμίως γνωστή και αμερικανοί γιατροί τον κάλεσαν για να τον εξετάσουν. Όπως διαπίστωσαν, είχε έναν όγκο στο στέλεχος του εγκεφάλου του, που ευθυνόταν για τον λόξυγγα. Ο Σαντς χειρουργήθηκε και ο λόξυγγας σταμάτησε οριστικά.

Τρόποι αντιμετώπισης

Τα καλά νέα είναι ότι οι περισσότερες κρίσεις λόξυγγα μπορεί να σταματήσουν με απλά μέτρα, τα οποία όλοι μας λίγο πολύ έχουμε δοκιμάσει.

Τα περισσότερα από τα μέτρα που χρησιμοποιούμε βασίζονται - εν αγνοία μας, συνήθως - είτε στην αύξηση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα ώστε να κατασταλούν οι σπασμοί των αναπνευστικών μυών, είτε στην διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου.

Στην κατηγορία «αύξηση διοξειδίου του άνθρακα» ανήκει το κράτημα της αναπνοής αλλά και η εισπνοή και εκπνοή μέσα σε χάρτινη σακούλα. Οι μέθοδοι αυτοί αποδίδουν σε πολλούς ανθρώπους, αν και οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν γιατί ακριβώς.

Μερικοί πιστεύουν ότι η αύξηση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα στον οργανισμό είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να αποσπαστεί η «προσοχή» του απ’ οτιδήποτε προκαλεί τον λόξυγγα. Άλλοι εκτιμούν ότι ο λόξυγγας οφείλεται στα χαμηλά επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα, οπότε η σημαντική αύξησή τους τον σταματάει.

Στην κατηγορία «διέγερση του πνευμονογαστρικού» ανήκουν πολλά άλλα «κόλπα», όπως το να πίνει κάποιος μεγάλες γουλιές νερού ή μικρές γουλιές παγωμένο νερό, να δαγκώνει ένα λεμόνι,να τρώει διαλυμένα παγάκια ή να κάνει γαργάρες με παγωμένο νερό, αλλά και να τραβάει έξω τη γλώσσα του, να βάζει τα δάκτυλα στα αυτιά του ή να κλείνει τα μάτια και να τα πιέζει απαλά πάνω από τα βλέφαρα.

Όλες αυτές οι μέθοδοι μπορεί να διεγείρουν το πνευμονογαστρικό νεύρο, ωθώντας το να στείλει τα σχετικά μηνύματα στον εγκέφαλο (π.χ. το μήνυμα της κατάποσης ή του ξινού ή του παγωμένου) και διακόπτοντας έτσι την αλληλουχία των διεργασιών που βρίσκονται πίσω από τον λόξυγγα. Η ίδια λογική ισχύει και για την αντιμετώπιση του λόξυγγα με τον φόβο.

Αν και για τις περισσότερες από αυτές τις μεθόδους δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση μέσα από καλά σχεδιασμένες κλινικές μελέτες, οι μηχανισμοί με τους οποίους θα μπορούσαν να επιδρούν ταιριάζουν με ό,τι ξέρουν οι επιστήμονες για την φυσιολογία του λόξυγγα, ενώ γενικώς θεωρούνται αβλαβείς.

Από τις υπάρχουσες μεθόδους, οι ειδικοί της Κλινικής Μάγιο συνιστούν τέσσερις: τις αναπνοές σε χάρτινη σακούλα, το κράτημα της αναπνοής, τις γαργάρες με παγωμένο νερό και την κατάποση παγωμένου νερού.

Από την πλευρά τους, γιατροί από το Νοσοκομείο Παίδων του Πανεπιστημίου του Μαίρυλαντ συνιστούν εισπνοές σε χάρτινη σακούλα για 10 δευτερόλεπτα, κατανάλωση μιας κουταλιάς ζάχαρης (και αυτή έχει φανεί να βοηθάει), αλλά και το να ζητήσει ο πάσχων από κάποιον να τον τρομάξει ή να τον γαργαλίσει.


Γράφει: Ρούλα Τσουλέα
Πηγή: ygeia.tanea.gr