Μπορεί να γνωρίζετε ότι η σκλήρυνση κατά πλάκας (MS) προκαλεί συμπτώματα όπως κόπωση, μη φυσιολογική αίσθηση, μουδιάσματα, μερική, ή ολική απώλεια της όρασης, ή ακόμη την ανικανότητα στο περπάτημα κ.α. Αλλά θα αναρωτηθείτε πώς συμβαίνει και γιατί οι άνθρωποι με σκλήρυνση κατά πλάκας έχουν τέτοια μοναδικά συμπτώματα. Ή ίσως θέλετε απαντήσεις στα πιο δύσκολα ερωτήματα, όπως το αν υπάρχει θεραπεία.

Είτε εσείς, είτε ένα αγαπημένο πρόσωπο έχει πρόσφατα διαγνωστεί με σκλήρυνση κατά πλάκας και θέλετε να αποκτήσετε μια βασική κατανόηση αυτής απρόβλεπτης κατάστασης.

Τι είναι η Σκλήρυνση κατά πλάκας

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) είναι μία σοβαρή ασθένεια εκφύλισης/αδρανοποίησης του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού (κεντρικό νευρικό σύστημα).

Στην σκλήρυνση κατά πλάκας, το ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλει το προστατευτικό περίβλημα (μυελίνη) που καλύπτει τις νευρικές ίνες και προκαλεί προβλήματα επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και το υπόλοιπου σώματος. Τελικά, η ασθένεια καταστρέφει τα νεύρα και αυτό έχει ολική επίπτωση στο σώμα και τα όργανα του ασθενούς.

Τα συμπτώματα της ΣΚΠ διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από άτομο σε άτομο και εξαρτώνται από το μέγεθος της βλάβης των νεύρων τα οποία έχει πλήξει η νόσος. Μερικοί άνθρωποι με σοβαρή ΣΚΠ μπορεί να χάσουν την ικανότητα να περπατούν, ενώ άλλοι όχι. Επίσης κάποιοι μπορεί να εμφανίσουν μεγάλες περιόδους ύφεσης χωρίς νέα συμπτώματα.

Δεν υπάρχει θεραπεία για τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Ωστόσο, υπάρχουν θεραπείες που βοηθούν τροποποιούν την πορεία της νόσου και συμβάλλουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων.

Σκλήρυνση Κατά Πλάκας: Συμπτώματα

Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από άτομο σε άτομο και από περίοδο σε περίοδο της ασθένειας ανάλογα με την τοποθεσία των προσβεβλημένων νευρικών ινών.

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • Μούδιασμα, ή αδυναμία σε ένα ή περισσότερα άκρα, συνήθως στην μία πλευρά του σώματος κάθε φορά, ή στα πόδια και τον κορμό
  • Μερική, ή ολική απώλεια της όρασης, συνήθως στο ένα μάτι κάθε φορά, η οποία συνοδεύεται συχνά και με πόνο κατά την κίνηση των ματιών
  • Παρατεταμένη διπλωπία
  • Μούδιασμα, ή πόνος σε διάφορα μέρη του σώματος
  • Αίσθηση σαν μικρό ηλεκτροσόκ, που ο ασθενής την βιώνει με ορισμένες κινήσεις του αυχένα, ειδικά κατά την κάμψη του αυχένα προς τα εμπρός (αυτό το σύμπτωμα ονομάζεται και σημάδι Lhermitte)
  • Τρέμουλο, έλλειψη συντονισμού, ή ασταθές βάδισμα
  • Μπερδεμένη ομιλία
  • Κούραση
  • Ζαλάδα
  • Κατάθλιψη
  • Προβλήματα με την λειτουργία του εντέρου και της ουροδόχου κύστης
  • Σεξουαλικά προβλήματα που σχετίζονται με τη στύση και τον οργασμό.
  • Σπαστικότητα που μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες μορφές, από μια ήπια μυϊκή σύσφιξη έως και επώδυνους, μη ελεγχόμενους σπασμούς στα χέρια και τα πόδια. 
  • Δυσκολία στη βάδιση που είναι ένας από τους συχνότερους περιορισμούς κινητικότητας.


Πόσο συχνή είναι η Σκλήρυνση κατά πλάκας;

Έως και 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από ΣΚΠ, ενώ στην Ελλάδα είναι περίπου 12.000. Είναι μια νευροεκφυλιστική πάθηση που συχνά πρωτοεμφανίζεται σε ηλικία 20 έως 40 ετών, όταν οι ασθενείς βρίσκονται στην πλέον παραγωγική τους ηλικία. Οι γυναίκες έχουν διπλάσια πιθανότητα να εκδηλώσουν ΣΚΠ σε σχέση με τους άνδρες.

Η επίπτωση της ΣΚΠ εμφανίζει γεωγραφικές διακυμάνσεις, με μεγαλύτερη επίπτωση να παρατηρείται στις εύκρατες ζώνες και μικρότερη στα θερμά κλίματα. Στην Ευρώπη, η συχνότητα εμφάνισης της ΣΚΠ αυξάνεται σταθερά από το νότο προς το βορά.

  • Ζώνη υψηλού κινδύνου ( Βόρειος Ευρώπη, ΗΠΑ ) > 30 ασθενείς ανά 100.000 κατοίκους
  • Ζώνη μετρίου κινδύνου ( Νότιος Ευρώπη, Ελλάς ) 5-29/100.000.
  • Ζώνη χαμηλού κινδύνου ( Αφρική, Ασία )  <5/100.000


Οι τύποι της Σκλήρυνση κατά πλάκας

Η ΣΚΠ εκτός από την ποικιλία συμπτωμάτων που τη χαρακτηρίζουν έχει και πολλές όψεις. Συνήθως η νόσος ακολουθεί μια από τις παρακάτω 4 μορφές:

  • Καλοήθης μορφή. Χαρακτηρίζεται από λίγα επεισόδια έξαρσης με πλήρη αποκατάσταση. Τα άτομα που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία συνήθως έχουν μια πολύ καλή πορεία, χωρίς επιδείνωση ή εμφάνιση ανικανότητας πράγμα που τα επιτρέπει να έχουν μια ομαλή κοινωνική ζωή. Είναι από τις σπανιότερες μορφές της νόσου (15% των ΑμΣΚΠ διαγιγνώσκονται με αυτό τον τύπο)
  • Πρωτογενώς προϊούσα μορφή. Αφορά στο 15% περίπου των περιπτώσεων. Οι ασθενείς εμφανίζουν από την αρχή μια σταθερά προοδευτική επιδείνωση των συμπτωμάτων καθώς και επιδείνωση της αναπηρίας, χωρίς να παρουσιάζουν εμφανείς υποτροπές.
  • Υποτροπιάζουσα μορφή. Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή της ΣΚΠ. Χαρακτηρίζεται από απρόβλεπτες εξάρσεις (υποτροπές) και υφέσεις. Τα ΑμΣΚΠ αυτής της κατηγορίας παρουσιάζουν ξαφνικά επιδείνωση που διαρκεί από λίγες μέρες έως μήνες, ωστόσο στη συνέχεια επανέρχονται με μερική ή πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων που εκδηλώθηκαν κατά την υποτροπή.
  • Δευτερογενώς προϊούσα μορφή. Εμφανίζεται μόνο στα ΑμΣΚΠ που έχουν την υποτροπιάζουσα μορφή. Παρουσιάζονται είτε ολοένα και συχνότερα εξάρσεις που δεν ακολουθούνται από πλήρη αποκατάσταση (υπάρχει δηλ. αδυναμία επαναφοράς στην πρότερη κατάσταση ύστερα από μια υποτροπή), είτε υπάρχει σταδιακή επιδείνωση χωρίς επιπλέον εξάρσεις.


Σύνδεση σκλήρυνσης κατά πλάκας και κατάθλιψης

Η ασθένεια μπορεί να επηρεάσει περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται με τη συναισθηματική έκφραση και τον έλεγχο, ενώ παράλληλα επηρεάζει το ανοσοποιητικό και ενδοκρινολογικό σύστημα του ατόμου. Ακόμα, πολλά από τα φάρμακα που χορηγούνται, ενδέχεται να έχουν τέτοιες παρενέργειες που τροφοδοτούν την εμφάνιση κατάθλιψης.

Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πως η διάγνωση της χρόνιας ασθένειας και η πιθανότητα της αναπηρίας μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Εξάλλου, η παρουσία της ασθενείας στην καθημερινότητα του ανθρώπου, τον υποβάλλει σε ένα χρόνιο στρες που στρώνει το έδαφος για την επικράτηση της νόσου.

Μπορεί να χρειάζεται ειδική θεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή. Ένας ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να θεραπεύσει την κατάσταση και να αποτρέψει μια ακόμη βαθύτερη ύφεση που είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Εάν λοιπόν υποψιάζεστε ότι πάσχετε από κατάθλιψη, μιλήσετε με κάποιον ειδικό, καθώς μπορεί να σας δώσει τη βοήθεια που χρειάζεστε.

Πέρα από την βοήθεια του ειδικού, είναι χρήσιμο να γνωρίζετε πολλές στρατηγικές που μπορείτε να ενσωματώσετε στη ζωή σας για να διαχειρίζεστε καλύτερα τα συναισθήματά σας. Εδώ είναι μερικές ιδέες:

  • Μιλήστε ανοιχτά για τα συναισθήματά σας κι αφήστε τους κοντινούς σας ανθρώπους να σας υποστηρίξουν.
  • Απευθυνθείτε σε ένα αγαπημένο πρόσωπο, εάν νιώσετε ξαφνικά οτι χρειάζεστε βοήθεια.
  • Περάστε χρόνο με φίλους. Μη μένετε μόνοι.
  • Επικοινωνήστε με άτομα που έχουν την ίδια ασθένεια με εσάς.
  • Βρείτε χρόνο για να χαλαρώσετε.
  • Ασκηθείτε, πάντα βέβαια αφού έχετε συμβουλευτεί τον γιατρό σας.
  • Γελάστε όσο το δυνατόν περισσότερο. Κάνει καλό!
  • Προσπαθήστε να επικεντρωθείτε στα θετικά.


Υπάρχει θεραπεία;

Ενώ δεν υπάρχει καμία θεραπεία, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι υπάρχουν αρκετά φάρμακα τα οποία μπορούν να τροποποιήσουν την εξέλιξη της νόσου. Τα φάρμακα αυτά μειώνουν την συχνότητα των υποτροπών, την εκφυλιστική δράση της ΣΚΠ και κατά συνέπεια επιβραδύνουν την εμφάνιση της αναπηρίας.

Οι υπάρχουσες θεραπείες χωρίζονται σε θεραπείες 1ης και 2ης γραμμής.

Οι θεραπείες 1ης γραμμής περιλαμβάνουν τις ιντερφερόνες β και την οξική γλατιραμέρη. Οι ιντερφερόνες χορηγούνται υποδορίως ή ενδομυϊκά και επιτυγχάνουν μείωση της συχνότητας των υποτροπών κατά 30-35% περίπου, ενώ οι παρενέργειές τους είναι κυρίως συμπτώματα γριπώδους συνδρομής, αντιδράσεις στο σημείο της ένεσης και αιματολογικές ή ηπατικές διαταραχές.

Οι θεραπείες 2ης γραμμής χορηγούνται εφ’ όσον αποτύχουν οι θεραπείες 1ης γραμμής ή κατ΄ εξαίρεση σε ιδιαίτερα επιθετικές μορφές υποτροπιάζουσας ΣΚΠ. Οι θεραπείες 2ης γραμμής περιλαμβάνουν τη ναταλιζουμάμπη, τη φινγκολιμόδη και τη μιτοξανδρόνη.

Είναι μεταδοτική;

Σε καμία περίπτωση δεν απεδείχθη ότι μεταδίδεται σε άτομα του περιβάλλοντος

Είναι κληρονομική;

Παρ ότι >50 γονίδια ενοχοποιούνται για την νόσο η πολλαπλή σκλήρυνση ( MS ) δεν θεωρείται κληρονομική. Εάν ένα άτομο πάσχει από MS η πιθανότης να νοσήσουν οι συγγενείς είναι:

● Αδέλφια   4%
● Γονείς      3%
● Παιδιά    2.5%

( στις κληρονομικές παθήσεις είναι τουλάχιστον 25% )


Η γνώση είναι δύναμη και ελπίζουμε ότι θα σας δώσει κάποιο έλεγχο πάνω από την απρόβλεπτη φύση αυτής της κατάστασης.

Επίσης, να είστε προετοιμασμένοι όταν επισκέπτεστε νευρολόγο σας. Μια καλή ιδέα είναι μια λίστα με ερωτήσεις πριν από την επίσκεψή σας και ζητήσετε από ένα φίλο ή αγαπημένο πρόσωπο να παρακολουθήσουν μαζί σας για να νιώθετε πιο άνετα.